Fizyka w Szkole | 07 maj 2014
* Pokazana okładka tytułu jest aktualną okładką tytułu Fizyka w Szkole. Kiosk24.pl nie gwarantuje, że czytany artykuł pochodzi z numeru, którego okładka jest prezentowana.
1. Ogólne informacje o projekcie
Od wiosny 2013 roku realizowany jest w Polsce projekt edukacyjny Uczniowska Kampania Klimatyczna (http://globe.gridw.pl/projekty/badawcza-kampania-klimatyczna/o-projekcie). Jego celem jest integracja młodzieży szkolnej ze środowiskiem naukowym w ramach działań nad poprawą stanu wiedzy o procesach fizycznych odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne.
Projekt ma na celu wykorzystanie potencjału uczniów szczególnie uzdolnionych w kierunku fizyki i geografii i umożliwienie im dalszego rozwoju pod opieką naukowców z Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk z Sopotu. Uczniowska Kampania Klimatyczna jest realizowana w ramach międzynarodowego programu edukacyjnego GLOBE (www.globe.gov, www.globe.gridw.pl), który jest koordynowany przez Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID Warszawa.
Program GLOBE jest realizowany w Polsce od przeszło 15 lat w ponad 120 szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W ramach projektu Uczniowska Kampania Klimatyczna wzbogacono i unowocześniono ofertę edukacyjną przeznaczoną dla uczniów, wykorzystując i rozwijając metodykę, a także materiały programu GLOBE i innowacyjne technologie informacyjne. Program GLOBE łączy uczniów, nauczycieli i naukowców w działaniach na rzecz poznawania globalnych problemów środowiska.
W ramach programu GLOBE prowadzone są działania promujące zasady zrównoważonego rozwoju i polityki ekologicznej państwa. W ciągu całego roku uczniowie, pod nadzorem nauczycieli, prowadzą systematycznie badania lokalnego środowiska przyrodniczego w zakresie: atmosfery, hydrologii, gleb, pokrycia terenu (z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych), badań biologicznych, fenologii, co zwiększa ich kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych. Doświadczenie zdobyte w ramach programu GLOBE pozwala sądzić, że Uczniowska Kampania Klimatyczna może przynieść wymierne efekty nie tylko podczas procesu dydaktycznego w szkołach, ale również dla środowiska naukowego.
Podstawowym tematem projektu są aerozole atmosferyczne, czyli stałe i ciekłe zanieczyszczenia powietrza. Aerozole odgrywają kluczową rolę w bilansie energii Ziemi przez oddziaływanie na transfer promieniowania słonecznego i długofalowego w atmosferze oraz oddziaływanie na własności optyczne chmur ("Fizyka w Szkole" nr 5/2013). Obecność aerozoli w atmosferze prowadzi do ochładzania się klimatu.
W ostatnich dziesięcioleciach obserwujemy ocieplanie się klimatu, gdyż aerozole jedynie zmniejszają ogrzewający wpływ stale rosnącego efektu cieplarnianego ("Fizyka w Szkole" nr 5/2013). Ze względu na duże zróżnicowanie źródeł emisji zanieczyszczeń i skomplikowane procesy atmosferyczne z udziałem aerozoli nasza wiedza o ich oddziaływaniu na system klimatyczny jest niewielka.
Szczególnie jest to widoczne w Polsce, gdzie stacji badawczych, w których prowadzi się badania w tej dziedzinie, jest znacznie mniej niż w innych krajach Unii Europejskiej. Dodatkowo w Polsce poziom zanieczyszczeń atmosfery jest relatywnie wysoki w porównaniu z innymi krajami Europy, a zatem wpływ aerozoli, zwłaszcza pochodzenia antropogenicznego, na lokalny klimat jest szczególnie istotny.
Obecnie jedynie w czterech stacjach badawczych, należących do sieci naukowej Poland-AOD (www.polandaod.pl), zlokalizowanych w Sopocie, Warszawie, Belsku (koło Grójca) oraz Strzyżowie na Podkarpaciu, prowadzone są eksperymentalne badania aerozoli pod kątem ich wpływu na system klimatyczny. Ze względu na silne zróżnicowanie stopnia zanieczyszczenia powietrza liczba punktów pomiarowych jest niestarczająca. Dlatego rozszerzenie pomiarów o szkolny monitoring aerozoli jest bardzo interesujące z punktu widzenia badań nad aerozolami w naszym kraju.
Zasadniczym celem naukowym projektu jest pogłębienie wiedzy o czasoprzestrzennej zmienności grubości optycznej aerozoli (parametru opisującego zwartość aerozoli w pionowej kolumnie całej atmosfery), a szczególnie:
- określenie wpływu aglomeracji miejskich na grubość optyczną aerozoli;
- zweryfikowanie i poprawienie danych pochodzących z obserwacji satelitarnych w celu określenia zmienności przestrzennej grubości optycznej aerozoli w małej skali;
- dostarczenie danych do późniejszych analiz oraz symulacji klimatycznych.
Jeśli chodzi o edukację i popularyzację badań naukowych, celem projektu jest upowszechnianie aktualnej wiedzy o głównych przyczynach zmian klimatu Ziemi przez:
- poprawę stanu wiedzy społeczeństwa o procesach fizycznych wpływających na system klimatyczny;
- unowocześnienie procesu dydaktycznego dotyczącego zmian klimatu, który obecnie nie uwzględnia aktualnej wiedzy;
- rozwijanie zainteresowań i inspirowanie młodzieży do samodzielnego rozwoju i zgłębiania zagadnień z zakresu badań naukowych;
- zachęcenie młodzieży szkolnej do prowadzenia badań naukowych;
- umożliwienie osobistych kontaktów młodzieży szkolnej z naukowcami;
- upowszechnianie działań naukowych podejmowanych w ramach projektu w prasie, mediach elektronicznych i portalach społecznościowych.
Zadania realizowane w ramach projektu pozwolą lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy, i przyczynią się do rozwoju umiejętności potrzebnych do kształtowania zachowań i stylu życia zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju oraz sprzyjających zrozumieniu zmian zachodzących w otaczającym nas środowisku (np. zmian klimatycznych). Obserwacja najbliższego otoczenia uczy odpowiedzialności za działania podejmowane w środowisku i na jego rzecz. Wzmacnia stosunki partnerskie między młodzieżą a społecznością lokalną w zakresie rozwiązywania problemów środowiskowych, tworząc grupę młodych, zaangażowanych ekspertów rozumiejących idee edukacji dla zrównoważonego rozwoju.
(...)
Krzysztof Markowicz
Artykuł w całości jako plik PDF do pobrania znajduje się w zakładce Opis w ofercie tytułu Fizyka w Szkole.