Chemia w Szkole | 30 sierpień 2013
* Pokazana okładka tytułu jest aktualną okładką tytułu Chemia w Szkole. Kiosk24.pl nie gwarantuje, że czytany artykuł pochodzi z numeru, którego okładka jest prezentowana.
Borowina to odmiana torfu należącego do peloidów (gr. pelos – błoto), powstałych na skutek procesów humifikacji (rozkładu szczątków organicznych i wtórnej syntezy nowych substancji) roślinności bagiennej pod wpływem drobnoustrojów. Polska nazwa „borowina” wywodzisię od miejsc, w których początkowo była wydobywana, czyli od porośniętych iglastym borem górskich torfowisk.
Złoża torfowe zaczęły powstawać około 10 tysięcy lat p.n.e., przeważnie w lasach podmokłych lub w płytkich rozlewiskach wodnych, które stopniowo zarastały. Tak więc wykorzystywane obecnie pokłady torfowe tworzyły się przez tysiące lat (przyrost roczny warstwy torfowej wynosi zaledwie 1 mm). W zależności od charakteru roślinności powstawały torfowiska turzycowe, trzcinowe lub leśne. Zaliczenie torfu do złóż leczniczych wymaga określenia w nim takich parametrów, jak stopień humifikacji, stopień uwodnienia i zawartość określonych substancji organicznych i nieorganicznych. Istotna jest także kwasowość, zdolność sorpcyjna i zdolność do zatrzymywania ciepła. Torfy lecznicze mogą być wysokie, niskie i pośrednie. Torfy wysokie powstają ponad poziomem wód gruntowych. Zawierają 95% substancji organicznych i mają odczyn kwaśny. Uważane są za wysokogatunkowe, cechuje je duża chłonność, duże właściwości sorpcyjne i małe przewodnictwo cieplne. Torfy niskie powstają w zarośniętych nieckach jezior i korytach rzek, zawierają mniej substancji organicznych (75%), są silnie zmineralizowane, mają odczyn obojętny lub lekko alkaliczny. Cenne pokłady borowiny występują w Europie Środkowej i Wschodniej. W Polsce znajdują się one głównie w północnym i południowym pasie kraju. Rodzime zasoby, znane z czystości i wysokiej jakości, uznawane są za najlepsze w Europie. Borowinę wydobywa się w kopalni odkrywkowej. W naturalnej postaci jest gruboziarnista i nie nadaje się do zabiegów leczniczych oraz kosmetologicznych, dlatego też jej ziarna rozdrabnia się do średnicy około 2 mm, a następnie miesza z wodą. Należy jednak pamiętać, aby borowina nie znajdowała się długo poza złożem, ponieważ jest wówczas narażona na przegrzanie lub przemarznięcie, przesuszenie, a nawet wypłukanie mprzez deszcz cennych substancji aktywnych. Procesy te oczywiście wpływają niekorzystnie na jej właściwości. Borowina złożowa przed zastosowaniem musi być poddana badaniom pod względem bakteriologicznym, musi spełniać normy i mieć swoją dokumentację. Po oczyszczeniu, zmieleniu i zmieszaniu z wodą nadaje się do użycia. Z praktycznego punktu widzenia istotny jest podział określający stopień humifikacji borowiny według dziesięciostopniowej skali von Posta (H). Do celów leczniczych zalicza się borowinę od H6 do H10. Borowina wykazuje wartość H10 wtedy, gdy podczas wyciskania jej w dłoni cała masa wydobywa się na zewnątrz (w dłoni nic nie pozostaje), borowina H1 pozostaje nierozłożona i w dłoni pozostaje garść substancji organicznych, a wyciśnięta z torfu woda jest bezbarwna. Skład chemiczny borowiny uzależniony jest od warunków, w jakich powstała. Głównym jej składnikiem jest woda. Ponadto borowina zawiera makro- i mikroskładniki (K, Na, Ca, Fe, Si, Zn, Mn, Mg), hormony, enzymy, antybiotyki, celulozę, pektyny, bituminy, składniki mikrobiologiczne orazkwasy humusowe (rys. 1).
(...)
dr Monika Majcher-Kozieł chemik, kosmetolog, Radom
Artykuł w całości jako plik PDF do pobrania znajduje się w zakładce Opis w ofercie tytułu Chemia w szkole.
Wróć do czytelni